Φωτογραφίες και πνευματικά δικαιώματα

Είναι πολύ εύκολο να βρεθούν στο ίντερνετ, οι κατάλληλες φωτογραφίες για να τις χρησιμοποιήσουμε στα έργα μας (αφίσες, παρουσιάσεις PowerPoint, εκπαιδευτικά projects, κ.α.).  Συνήθως  δεν ενδιαφερόμαστε αν είναι νόμιμο να το κάνουμε και αν κάποιες από αυτές προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα. Όμως και να προσπαθήσουμε να το βρούμε, θα εμπλακούμε σε μια ασαφή αναζήτηση του τι είδους δικαιώματα υπάρχουν, σε ποιον ανήκουν, τι δικαιώματα μας δίνει η ελεύθερη άδεια χρήσης ή η αγορά της, για ποιες χρήσεις κ.ο.κ.

Γενικά όλες οι εικόνες που υπάρχουν στο ίντερνετ, είτε διατίθενται δωρεάν είτε πωλούνται, διέπονται από διαφορετικά καθεστώτα δικαιωμάτων χρήσης, που ποικίλουν από εντελώς ελεύθερες για οποιαδήποτε χρήση, μέχρι εντελώς απαγορευμένες. Τους περιορισμούς αυτούς πρέπει να γνωρίζουν όσοι προτίθενται να τις χρησιμοποιήσουν.

Συνήθως εμπίπτουν σε μία από τις δύο παρακάτω κατηγορίες:

Φωτογραφίες ελεύθερες για χρήση (Royalty-free)

το οποίο σημαίνει ότι είναι δυνατό να γίνει χρήση της εικόνας, για οποιαδήποτε χρήση, ερασιτεχνική ή ακόμα και εμπορική, χωρίς να χρειάζεται άδεια ή πληρωμή δικαιωμάτων

Φωτογραφίες με πνευματικά δικαιώματα (copyrighted)

Που σημαίνει ότι δεν είναι επιτρεπτό να χρησιμοποιηθούν χωρίς άδεια από το άτομο που το δημιούργησε ή την εταιρεία που την κατέχει.

Για τις φωτογραφίες με πνευματικά δικαιώματα μπορούν να καθοριστούν διάφορων ειδών άδειες, οι οποίες παρέχονται από οργανισμούς όπως Creative Commons και περιλαμβάνουν άδειες με περιορισμούς για:

• Χρήση με αναφορά στον δημιουργό
• Επεξεργασία και τροποποίηση
• Χρήση για εμπορικούς σκοπούς
• Και διάφορα άλλα

Για παράδειγμα οι φωτογραφίες στο commons.wikimedia.org μπορούν να χρησιμοποιηθούν, να τροποποιηθούν και να διαμοιραστούν, αρκεί τα παραγόμενα να διέπονται από τα ίδια δικαιώματα, και να υπάρχει ανάλογο link.

Ενώ στο πολύ γνωστό σάιτ με χιλιάδες φωτογραφίες όλων των ειδών unsplash.com, αναφέρεται ότι οι φωτογραφίες του είναι ελεύθερες για κάθε είδους χρήση, εμπορική ή μη, χωρίς άδεια από το φωτογράφο ή από το σάιτ.

Τι κάνουμε λοιπόν εμείς στην περίπτωση που χρειαζόμαστε διάφορες εικόνες για να τις βάλουμε σε μια εργασία, σε μια παρουσίαση, σε ένα ημερολόγιο;

• Τραβάμε τις κατάλληλες φωτογραφίες μόνοι μας και τις επεξεργαζόμαστε αν χρειάζεται.
• Αν δεν είναι εύκολο (πχ εικόνες ξένων χωρών ή άγριων ζώων), κάνουμε αναζήτηση στη Google για εικόνες, επιλέγοντας από  να εμφανίζονται μόνο αυτές χωρίς δικαιώματα χρήσης ή με διάφορους βαθμούς δικαιωμάτων. Παρατηρούμε επίσης, ότι στην απλή αναζήτηση, σε κάθε εικόνα υπάρχει υπενθύμιση ότι μπορεί να μην επιτρέπεται η χρήση της.

• Αν δεν μας ενθουσιάζουν αυτές που εμφανίζονται, τις ψάχνουμε και σε σάιτς όπως τα δύο που αναφέρθηκαν παραπάνω (Unsplash, Wikimedia) και σε πολλά άλλα παρόμοια που βρίσκουμε, κάνοντας αναζήτηση για free photos,  free images, royalty free photos.
• Τέλος μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και οποιαδήποτε άλλη φωτογραφία που θα βρούμε στο ίντερνετ. Αυτές όμως τις φωτογραφίες που θα βρούμε έτσι, θα προσέξουμε να τις χρησιμοποιήσουμε μόνο για προσωπική ή σε πολύ περιορισμένο κύκλο χρήση (προσκλήσεις για πάρτι του παιδιού μας, ημερολόγιο για τάξη σχολείου), ανάλογα και με το ρίσκο που θέλουμε να πάρουμε.

Δείτε τρόπους για Κατέβασμα φωτογραφιών από το ίντερνετ

Τα παραπάνω είναι μια σύντομη και πολύ γενική ενημέρωση για τα πνευματικά δικαιώματα για τις φωτογραφίες, αλλά οι νόμοι ποικίλουν κατά περίπτωση και από χώρα σε χώρα.

Πιο εξειδικευμένη πληροφόρηση για τα πνευματικά δικαιώματα στις φωτογραφίες, στο σάιτ νομικής πληροφόρησης Lawspot.gr.